بسم اللـه الرحمان الرحیم (‌ به نام ایزد گسترده‌مهر مهرورز )

[ یادداشت بیستم  ]

چندی است که ترجمه‌ای نو از قرآن حکیم ، منتشر شده است . مشخصات آن به شرح زیر است :‌

ترجمـه‌ی قرآن حکیم ( و نکات نحوی آن ) ،‌ اصغر برزی ،‌ ویراسته‌ی ودود برزی ،‌ بنیاد قرآن ،‌ 1 ج ، چ 1 ، 634 صفحه‌ی وزیری ،‌ تهران ،‌ 1382 ، 40000 ریال

آن گونه که مترجم محترم نوشته‌اند ، این ترجمه ،‌ حاصل تلاشی هفت ساله ،‌ آن هم روزی دوازده ساعت کار است . ایشان نوشته‌اند :

 در این ترجمه ،‌ حدود دو درصد نکات تفسیری به کار رفته که خواننده‌ را در درک و دریافت معنا کمک می‌کند ،‌ ولی هر چه بوده ، داخل کروشه آمده تا ترجمه در امان ماند . قرآن کریم که سرشار از رموز تفکر است ، آدمیان را نیز به تأمل می‌خواند ،‌ اما در محتوای وحیانی آن به قدری ظرایف نهفته است که ترجمه‌ی کامل آن را ناممکن می‌گرداند .

در توضیح نوادر نحوی هم از قاعده‌ی خاصی پیروی نکرده‌ام ،‌ بلکه برخی نکات نحوی را که در حوصله‌ی صفحه بوده‌ ،‌ یادآور شده‌ام .

نقش بعضی از کلمات کتاب کریم معرکه‌ی آرای نحویان است که ارائه‌ی آن‌ها را نیز ضروری نشمرده‌ام . در این گونه موارد ، نظر رایج و تقریب به ذهن را در ج کرده‌ام .

معروف است که می‌گویند ترجمه به دلبری همانند است که اگر زیبا باشد ، با وفا نباشد و اگر با وفا باشد ، زیبا نباشد ... به هر حال این قلم هم ناتوانی خویش را در انعکاس معانی قرآن ارائه داده است . بدون تردید در آینده دلبرانی زیباتر و با‌وفاتری در باغ ترجمه و سخن‌گستری پیدا خواهند شد ،‌ ولی باید اذعان کرد که عمق عمیق مصحف شریف در کوزه‌ی کوچک هیچ چشمی نمی‌گنجد ،‌ وبا وجود این‌که زبان شیرین و توانای فارسی بهترین همدم جانی زبان عربی است ، باز اعجاز کریم ، از غیرت‌مندی ، عرصه‌ی همسانی را برای دیگران تنگ می‌کند و خود را در ستیغ رفیع بلاغت و فصاحت می‌‌نشاند و هر جا که قدم قلم مترجمی به حریم کعبه‌‌ی اعجازش نزدیک می‌شود ،  برق غیرت‌اش آن را به وادی حیرت می‌کشاند .

آقای بهاء‌الدین خرمشاهی در باره‌ی این ترجمه نوشته‌اند :‌

 اما برسیم به کار کارستان شما که ترجمه‌ی دقیق قرآن مجید همراه با روشن‌سازی نکات و مشکلات نحوی است ... چون یکایک و تمامی کلمات هر آیه را به دقت از نظر نحوی و بلاغی پژوهیده‌اید ، لذا ترجمه‌ای هم که به دست داده‌اید بسیار دقیق و درست است و کمال امانت و مطابقه‌ی معنایی با متن مقدس قرآن در آن رعایت شده است . در میان آثار قرآن‌پژوهی و ترجمه‌های قرآن کریم جای چنین اثری خالی بود .

برای آشنایی بیش‌تر ، بخشی از ترجمه‌ی سوره‌ی حمد را می‌آورم :

به نام خداوند بخشنده‌ی مهربان ( 1 ) بسم : جار و مجرور ، متعلق به فعل محذوفِ ابتدأ ( شروع می‌کنم ) یا اِستعینوا ( کمک بخواهید ) . اللـه : مضاف‌إلیه . الرحمان : صفت اللـه . الرحیم : صفت دوم اللـه .

ستایش خداوند را که پروردگار جهانیان است . ( 2 ) الحمد : مبتدا . لله : جار و مجرور . رب : صفت اللـه . العالمین : مضاف‌إلیه . علامت جرّ آن ( یاء ) و حرف ( نون ) عوض از تنوین در مفرد آن ( عالم ) است .

بررسی این ترجمه ،‌ زمان مناسبی را می‌طلبد ، اما در این‌جا لازم است به این نکته اشاره کنم که ای کاش بحث‌های نحوی ، در پاورقی و یا ... آورده می‌شد . همراه‌کردن ترجمه با مطالب نحوی ، سبب سردر گمی می‌شود .

نیز نکات نحوی ناقص است . مثلاً نوشته‌اند : « العالمین : مضاف‌إلیه . » ،‌ ولی ننوشته‌اند مضاف آن چیست .‌

پیشنهاد این جانب این است که مانند یکی از نویسنده‌گان عرب ،‌ نکات نحوی ،‌ به طور کامل ، در زیر خود آیه‌ها آورده شود . این کار از نظر آموزشی هم مناسب‌تر است .